Asertywność to umiejętność wyrażania własnych opinii, potrzeb i uczuć w sytuacjach rodzinnych, towarzyskich i zawodowych. Możemy to zrobić w łagodny sposób, ale zdarzają się sytuacje, kiedy ponoszą nas emocje i w złości, pozbawieni lęku, stanowczo wyznaczamy innym swoje granice.
Takie momenty tworzą mylny stereotyp wiążący asertywność z bezczelnością. Powinniśmy pamiętać o tym, aby przekazywać swoje wartości, uwzględniając uczucia i przekonania innych oraz pamiętając o ich potrzebach i nawykach. Zachowania asertywne pomagają nam skupić się na postawach i zachowaniach, a nie na ocenianiu osobowości innych.
Dzięki zdolności do wyrażania swoich uczuć i stawiania granic możemy uchronić się przed manipulacją i zwiększyć swoją tolerancję na różnice w poglądach. Bardzo ważnym aspektem asertywności jest również to, że nasze i innych uczucia, potrzeby czy oczekiwania są równie ważne.
A czym dla Ciebie jest asertywność? - odpowiedz sobie w myślach i spróbuj przełożyć to na konkretne zachowania.
- Należy pamiętać, że zachowania asertywne są przeciwieństwem zachowań biernych/uległych, agresywnych czy manipulacyjnych.
Chciałabym Ci przedstawić 3 podstawowe rodzaje najczęściej występujących zachowań.
- Uległość to zachowanie, które wiąże się z brakiem pewności siebie. Pozostawia po sobie uczucie niezadowolenia, stawiając nas w pozycji obserwatora, a nie uczestnika wydarzeń, osoby której nie bierze się na poważnie pod uwagę.
A oto kilka postaw świadczących o uległości:
- Nie wyrażanie swoich uczuć, potrzeb, pomysłów;
- Przedkładanie potrzeb innych ponad własne;
- Wewnętrzna złość i frustracja;
- Nadmierne przepraszanie.
- Mówienie „tak” kiedy chcemy powiedzieć „nie”;
- Agresja jest zachowaniem, które wbrew pozorom nie bierze się z nadmiernej pewności siebie, lecz również z braku wiary we własne siły i lęku przed porażką czy okazaniem się niekompetentnym. Mówimy i robimy rzeczy, których potem żałujemy.
A oto kilka postaw świadczących o agresji:
- Zmuszanie ludzi do robienia tego, czego nie chcą;
- Przerywanie innym;
- Dążenie do wygranej za wszelką cenę;
- Sarkazm, krytykanctwo;
- Manipulowanie i oszukiwanie innych.
- Asertywność jest zachowaniem, podczas którego demonstrujemy swoją pewność siebie, ale okazujemy też szacunek innym. Asertywność polega w równej mierze na dążeniu do celu, jak i na respektowaniu własnych i cudzych uczuć.
Kilka postaw świadczących o byciu asertywnym:
- Bycie otwartym i uczciwym w odniesieniu do siebie oraz innych ludzi;
- Słuchanie i akceptowanie cudzego punktu widzenia;
- Jasne wyrażanie swoich poglądów, bez narzucania ich nikomu;
- Podejmowanie i konstruktywne rozwiązanie problemów lub konfliktów;
- Akceptowanie siebie i pozostałych osób.
Jak ćwiczyć asertywność?
Na naszych kursach podczas zajęć z treningu asertywności rozpoczynamy od zachęcania uczestników do wykorzystania poniższych wskazówek:
- Bądź pewny/a swojej odpowiedzi, bez względu na to, co chcesz powiedzieć. Jeżeli nie jesteś zdecydowany/a, powiedz, że potrzebujesz więcej czasu do namysłu.
- Twoje gesty powinny potwierdzać to, co mówisz - pamiętaj o postawie i komunikacji niewerbalnej.
- Odpowiadaj zwięźle, podaj główny powód odmowy.
- Używaj zwrotów: ”Nie chcę”, „Zdecydowałam, że nie”, zamiast: „Nie mogę”, „Nie powinienem/powinnam”, pokaż, że wiesz, co robisz i podjąłeś/łaś już decyzję.”
- Jeśli nie zrozumiałeś/aś czyjejś prośby - poproś o wyjaśnienie.
- Jeśli nie możesz spełnić prośby rozmówcy, ale chcesz mu pomóc - zaproponuj kompromis.
- Jeśli rozmówca powtarza swoją prośbę, chociaż powiedziałaś już „nie” - pomilcz chwilę i przekieruj rozmowę na inny temat.
- Jeśli musisz swojemu rozmówcy kilkakrotnie odmawiać, powtarzaj po prostu „nie” i pierwotny powód odmowy.
- Ważne, by nie czuć się winnym i nie brać na siebie problemów innych.
Dzięki wprowadzeniu tych kilku zasad, uczestnicy zaczynają rozumieć, czym jest zachowanie asertywne i czują się znacznie pewniej podczas dbania o własne granice, z zachowaniem szacunku wobec innych.
W stosowaniu technik asertywności chodzi przede wszystkim o to, aby komunikacja była zarazem stanowcza i łagodna, bez okazywania swoich obaw.
Uczenie się asertywności jest procesem, który wymaga lepszego poznania siebie oraz praktyki, wynikającej z ćwiczeń z doświadczonym trenerem.
Autor: Ewa Gomułka
